Ο Οσ. Ησύχιος ο Πρεσβύτερος, ηγούμενος Ι. Μ. Φλεγόμενης Βάτου στο Σινά, στον Λόγο του για τον Θεόδουλο, που ωφελεί την ψυχή και σώζει, από τη Μικρή Φιλοκαλία συνεχίζει να προσφέρει θεοφώτιστη γνώση στις διψασμένες για Θεό ψυχές (κεφ. 121-125).Με λόγια απλά
Σαράκι της ψυχής είναι οι κακοί λογισμοί. Δηλητηριάζουν το εσωτερικό μας. Αρρωσταίνουν τον άνθρωπο ψυχικά και σωματικά, αφού η ψυχή αλληλεπιδρά στο σώμα και το αντίθετο.
Η αντιμετώπισή τους θέλει μαεστρία. Είναι επιστήμη επιστημών και τέχνη τεχνών. Ο καλύτερος τρόπος αποφυγής των εμπαθών σκέψεων είναι να φυλάμε τη διάνοιά μας, ώστε να μην την προσβάλουν. Με τον ίδιο τρόπο που φυλάμε προσεκτικά τα φυσικά μας μάτια, για να μην μπει μέσα τους κανένα μικροπραγματάκι.
Μπορεί το χιόνι να γεννήσει φωτιά; Όχι. Μπορεί το νερό να βγάλει φλόγα; Όχι. Μπορεί το παλιούρι, ο ακανθώδης εκείνος θάμνος που φράζει τις στάνες να κάνει σύκα; Όχι. Έτσι κι η καρδιά μας δεν ελευθερώνεται από δαιμονικούς λογισμούς, έργα και λόγια αμαρτωλά, αν δεν καθαριστεί πρώτα το εσωτερικό της.
Ποιούς όμως και κατά πόσο απασχολεί το θέμα της κάθαρσης; Δεν είναι αυτοί πολλοί στην εποχή μας. Ενδεχομένως, επειδή η κατήχηση της πλειοψηφίας των πιστών στα ευαγγελικά και πατερικά διδάγματα δεν είναι συστηματική και η άγνοια υψώνει απαγορευτικό τείχος. Ωστόσο οι καλοπροαίρετες ψυχές, που δέχονται το θείο κάλεσμα, όταν ο Θεός επιτρέψει, ακολουθούν τον δρόμο που περνά από την κάθαρση στον φωτισμό και για τους τελείους στη θέωση με θεία παραχώρηση.
Την κάθαρση απ΄ τα πάθη ο Όσ. Ησύχιος, και συλλήβδην οι Άγιοι Πατέρες, βλέπουν να την κατορθώνουμε, όταν βαδίζουμε στον πνευματικό δρόμο με νήψη, ευχή, ταπείνωση, ψυχική ησυχία και προθυμία. Χρειάζονται όλα και αλληλοσυμπληρώνονται. Όπως δεν μπορεί να γίνει ψωμί χωρίς νερό, αλεύρι ή προζύμι έτσι και ο καθαρισμός της καρδιάς δεν επιτυγχάνεται όταν λείπει κάποια από τις προϋποθέσεις αυτές, ούτε έρχεται όταν ζούμε με ραθυμία, αδιαφορία, κενοδοξία, έλλειψη προσευχής και προσοχής του νου.
Η απρόσεκτη ψυχή παραμένει στείρα από κάθε αγαθό και τέλειο χάρισμα. Όταν ειρηνεύει η καρδιά οι άνθρωποι αισθάνονται καλά. Δεν γνωρίζουν όμως πού να βρούν την πραγματική γαλήνη. Την αναζητούν σε ακατάλληλους χώρους και με τρόπους αθέμιτους γεμίζοντας το εσωτερικό τους με πνευματικές μολύνσεις, ρύπους και ψυχικά μιάσματα. Σε διασκεδάσεις, θεάματα, ακούσματα και συντροφιές επικίνδυνες.
Η ανατροπή που φέρνει η διδασκαλία των Αγίων Πατέρων της Ορθοδόξου πίστεως συνίσταται στο αξίωμα ότι η ψυχή δεν χρειάζεται γέμισμα με εξωτερικά ερεθίσματα αλλά άδειασμα από εμπαθείς και αμαρτωλές σκέψεις.
Ειρήνη ψυχής φέρνει το γλυκό όνομα του Ιησού. Ψυχή και σώμα χρειάζεται να συνεργάζονται στα πνευματικά. Όταν έρθουν σε ασυμφωνία και επικρατήσει το σαρκικό φρόνημα, τότε ένας πύργος υπερηφανείας ορθώνεται στην καρδιά, που μέσα του κατοικούν ασεβείς λογισμοί. Η σάρκα και το σωματικό φρόνημα είναι εχθρικά τοποθετημένα απέναντι στο νόμο του Θεού και δεν υποτάσσονται στο Άγιο θέλημά Του.
Αυτό το γεγονός δημιουργεί φόβο και χωρισμό και συμβαίνει όταν υπερτερούν τα πάθη, όπως για παράδειγμα αυτά της γαστριμαργίας ή της ακηδίας. Στις περιπτώσεις που το σώμα παρασύρει την ψυχή μόνο ο φόβος του Θεού και της απώλειας αναγκάζουν την ψυχή να διαχωρίσει τη θέση της και να επιδιώκει διαφορετικά πράγματα από αυτά που κάνει το σώμα.
Η κακία φωλιάζει στην καρδιά, συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση. Για να τη νικήσουμε με τη βοήθεια του Χριστού πρέπει κάθε στιγμή της μέρας να ζυγίζουμε τις πράξεις μας και το βράδυ με τη δύναμη της μετάνοιας να εξετάζουμε αν πράξαμε όπως ο Θεός θέλει και όχι όπως οι αισθήσεις μας μάς ξεγελούν.
Η αρετή επιτυγχάνεται όταν περιφρονούμε τα μάταια πράγματα. Οι πολλές και επικίνδυνες συναναστροφές μας βλάπτουν. Με την καθημερινή προσεκτική παρατήρηση του εαυτού μας, με την επαγρύπνηση που γεννά η νήψη και με τη βοήθεια του Θεού καταπολεμάμε την αδιαφορία και επιδιώκουμε το γλυκό και ποθητό κέρδος της αρετής.
........................................................................................
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΌΤΥΠΟΥ
Η αντιμετώπισή τους θέλει μαεστρία. Είναι επιστήμη επιστημών και τέχνη τεχνών. Ο καλύτερος τρόπος αποφυγής των εμπαθών σκέψεων είναι να φυλάμε τη διάνοιά μας, ώστε να μην την προσβάλουν. Με τον ίδιο τρόπο που φυλάμε προσεκτικά τα φυσικά μας μάτια, για να μην μπει μέσα τους κανένα μικροπραγματάκι.
Μπορεί το χιόνι να γεννήσει φωτιά; Όχι. Μπορεί το νερό να βγάλει φλόγα; Όχι. Μπορεί το παλιούρι, ο ακανθώδης εκείνος θάμνος που φράζει τις στάνες να κάνει σύκα; Όχι. Έτσι κι η καρδιά μας δεν ελευθερώνεται από δαιμονικούς λογισμούς, έργα και λόγια αμαρτωλά, αν δεν καθαριστεί πρώτα το εσωτερικό της.
Ποιούς όμως και κατά πόσο απασχολεί το θέμα της κάθαρσης; Δεν είναι αυτοί πολλοί στην εποχή μας. Ενδεχομένως, επειδή η κατήχηση της πλειοψηφίας των πιστών στα ευαγγελικά και πατερικά διδάγματα δεν είναι συστηματική και η άγνοια υψώνει απαγορευτικό τείχος. Ωστόσο οι καλοπροαίρετες ψυχές, που δέχονται το θείο κάλεσμα, όταν ο Θεός επιτρέψει, ακολουθούν τον δρόμο που περνά από την κάθαρση στον φωτισμό και για τους τελείους στη θέωση με θεία παραχώρηση.
Την κάθαρση απ΄ τα πάθη ο Όσ. Ησύχιος, και συλλήβδην οι Άγιοι Πατέρες, βλέπουν να την κατορθώνουμε, όταν βαδίζουμε στον πνευματικό δρόμο με νήψη, ευχή, ταπείνωση, ψυχική ησυχία και προθυμία. Χρειάζονται όλα και αλληλοσυμπληρώνονται. Όπως δεν μπορεί να γίνει ψωμί χωρίς νερό, αλεύρι ή προζύμι έτσι και ο καθαρισμός της καρδιάς δεν επιτυγχάνεται όταν λείπει κάποια από τις προϋποθέσεις αυτές, ούτε έρχεται όταν ζούμε με ραθυμία, αδιαφορία, κενοδοξία, έλλειψη προσευχής και προσοχής του νου.
Η απρόσεκτη ψυχή παραμένει στείρα από κάθε αγαθό και τέλειο χάρισμα. Όταν ειρηνεύει η καρδιά οι άνθρωποι αισθάνονται καλά. Δεν γνωρίζουν όμως πού να βρούν την πραγματική γαλήνη. Την αναζητούν σε ακατάλληλους χώρους και με τρόπους αθέμιτους γεμίζοντας το εσωτερικό τους με πνευματικές μολύνσεις, ρύπους και ψυχικά μιάσματα. Σε διασκεδάσεις, θεάματα, ακούσματα και συντροφιές επικίνδυνες.
Η ανατροπή που φέρνει η διδασκαλία των Αγίων Πατέρων της Ορθοδόξου πίστεως συνίσταται στο αξίωμα ότι η ψυχή δεν χρειάζεται γέμισμα με εξωτερικά ερεθίσματα αλλά άδειασμα από εμπαθείς και αμαρτωλές σκέψεις.
Ειρήνη ψυχής φέρνει το γλυκό όνομα του Ιησού. Ψυχή και σώμα χρειάζεται να συνεργάζονται στα πνευματικά. Όταν έρθουν σε ασυμφωνία και επικρατήσει το σαρκικό φρόνημα, τότε ένας πύργος υπερηφανείας ορθώνεται στην καρδιά, που μέσα του κατοικούν ασεβείς λογισμοί. Η σάρκα και το σωματικό φρόνημα είναι εχθρικά τοποθετημένα απέναντι στο νόμο του Θεού και δεν υποτάσσονται στο Άγιο θέλημά Του.
Αυτό το γεγονός δημιουργεί φόβο και χωρισμό και συμβαίνει όταν υπερτερούν τα πάθη, όπως για παράδειγμα αυτά της γαστριμαργίας ή της ακηδίας. Στις περιπτώσεις που το σώμα παρασύρει την ψυχή μόνο ο φόβος του Θεού και της απώλειας αναγκάζουν την ψυχή να διαχωρίσει τη θέση της και να επιδιώκει διαφορετικά πράγματα από αυτά που κάνει το σώμα.
Η κακία φωλιάζει στην καρδιά, συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση. Για να τη νικήσουμε με τη βοήθεια του Χριστού πρέπει κάθε στιγμή της μέρας να ζυγίζουμε τις πράξεις μας και το βράδυ με τη δύναμη της μετάνοιας να εξετάζουμε αν πράξαμε όπως ο Θεός θέλει και όχι όπως οι αισθήσεις μας μάς ξεγελούν.
Η αρετή επιτυγχάνεται όταν περιφρονούμε τα μάταια πράγματα. Οι πολλές και επικίνδυνες συναναστροφές μας βλάπτουν. Με την καθημερινή προσεκτική παρατήρηση του εαυτού μας, με την επαγρύπνηση που γεννά η νήψη και με τη βοήθεια του Θεού καταπολεμάμε την αδιαφορία και επιδιώκουμε το γλυκό και ποθητό κέρδος της αρετής.
........................................................................................
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΌΤΥΠΟΥ
"121 Επιστήμη επιστημών και τέχνη των τεχνών είναι η τέχνη αντιμετώπισης των κακών λογισμών. Ο πιο καλός τρόπος και η πιο καλή τέχνη αντιμετωπίσεώς τους είναι να βλέπουμε τη φαντασία της προσβολής τους εν Κυρίω και να φυλάγουμε τη διάνοια. Φυλάγουμε τη διάνοιά μας, αν την προσέχουμε σαν τα υλικά μας μάτια. Με το υλικό μάτι βλέπουμε καθαρά και αμέσως ό,τι τυχαίνει να έρχεται για να το χτυπήση και με όση δύναμη έχουμε εμποδίζουμε να μπη σ’ αυτό κάθε μικροπραγματάκι.
122 Όπως δεν γεννάει το χιόνι φλόγα ή το νερό φωτιά ή το παλιούρι σύκα, έτσι δεν μπορεί να ελευθερωθή η καρδιά του κάθε ανθρώπου από δαιμονικούς λογισμούς, λόγους και έργα, αν δεν καθαρίση το εσωτερικό της και δεν συνάψη νήψη και ευχή του Ιησού πραγματοποιώντας ταπείνωση και ψυχική ησυχία και σπεύδοντας με πολλή προθυμία και βαδίζοντας τον πνευματικό δρόμο. Αναγκαστικά όμως η απρόσεχτη ψυχή αποδείχνεται στείρα από κάθε αγαθό και τέλειο νόημα σαν άγονο μουλάρι, που δεν έχει πνευματική φρόνηση (πρβλ. Ψαλμ. λα’ 9). Πραγματικά ειρήνη της ψυχής είναι το γλυκό πράγμα και όνομα Ιησούς και άδειασμα από εμπαθείς σκέψεις.
123 Όταν έρθη σε κακή συμφωνία η ψυχή με το σώμα, τότε αρχίζουν να οικοδομούν πόλη κενοδοξίας και πύργο υπερηφανείας και τους ασεβείς λογισμούς που κατοικούν σ’ αυτά. Ο Κύριος όμως με τον φόβο της γέεννας δημιουργεί σύγχυση στη συμφωνία τους αυτή και τη διαιρεί (πρβλ. Γεν. ια’ 1-9) αναγκάζοντας την αφέντισσα ψυχή να λέη και να φρονή ξένα και αντίθετα προς το σώμα. Από το γεγονός αυτό δημιουργείται φόβος και χωρισμός, επειδή το φρόνημα της σαρκός είναι εχθρικά τοποθετημένο έναντι του Θεού και δεν υποτάσσεται στο νόμο του Ρωμ. η’ 6).
124 Πρέπει να ζυγίζουμε τα έργα της μέρας κάθε στιγμή, να τα προσέχουμε και να τα κάνουμε ανάλαφρα το βράδυ με τη βοήθεια της μετάνοιας, αν βέβαια θέλουμε να νικήσουμε με τη βοήθεια του Χριστού την κακία. Και πρέπει να εξετάζουμε, αν κάνουμε όπως θέλει ο Θεός τα αισθητά και φανερά μας έργα μπροστά στον Θεό και μόνο για τον Θεό, για να μη μας ξεγελούν παράλογα οι αισθήσεις.
125 Αν έχουμε κέρδος από τη νήψη μας καθημερινά με τη βοήθεια του Θεού, οφείλουμε να μη φερώμαστε με αδιαφορία και να ζημιωνώμαστε από τις πολλές και επικίνδυνες συναναστροφές μας, αλλά πρέπει να περιφρονούμε μάλλον τα μάταια για το ποθητό και γλυκό κέρδος και το κάλλος της αρετής".
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Από το βιβλίο: «Μικρή Φιλοκαλία: επιλογή – Νεοελληνική απόδοση Αρχιμ. Ευσεβίου.» φιλοκαλικά κείμενα σε μετάφραση κατ’ επιλογήν από έργα των Οσίων: Αντωνίου του Μεγάλου, Ησαΐα του Αναχωρητή, Κασσιανού του Ρωμαίου, Ησυχίου του Πρεσβυτέρου και Νείλου του Ασκητή.
Εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου