Λόγος που ωφελεί την ψυχή και σώζει
Μικρή Φιλοκαλία
(Κεφάλαια 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 από τα 203 συνολικά)
Οσίου Ησυχίου του Πρεσβυτέρου
19. ΑΝ ΑΦΟΥ ΚΟΨΟΥΜΕ για λίγο τις αιτίες των παθών, ασχοληθούμε με την πνευματική θεωρία, έχοντάς την πια ως έργο μας, χωρίς όμως να μείνουμε μόνιμα σε αυτήν πολύ εύκολα ξαναγυρίζουμε στα πάθη της σαρκός. Και έτσι αποδείχνεται πως δεν πήραμε κανέναν άλλον καρπό από την εργασία αυτή παρά τον ολοκληρωτικό σκοτισμό του νου και το ξεστράτισμά μας στα υλικά.
20. ΠΡΕΠΕΙ όποιος κάνει τον εσωτερικό αγώνα να έχει κάθε στιγμή τα παρακάτω τέσσερα πράγματα μέσα του:
ταπείνωση
απόλυτη προσοχή
αντίρρηση και
προσευχή.
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ για να έχει πρόχειρη τη βοήθεια του Θεού, επειδή πρέπει να παλέψη με αντίπαλους τους περήφανους δαίμονες. Ο Κύριος μισεί τους περήφανους (Παροιμ. γ΄34).
ΠΡΟΣΟΧΗ: για να έχει την καρδιά του ελεύθερη από κάθε λογισμό κι αν ακόμα φαίνεται τάχα αγαθός.
ΑΝΤΙΡΡΗΣΗ: για να προβάλλη μόλις ιδή να έρχεται ο πονηρός αμέσως αντιρρήσεις με οργή. "Και αποκριθήσομαι λέει ο ψαλμωδός τοις ονειδίζουσί μου κακά. Ουχί τω Θεώ υποταγήσεται η ψυχή μου;" (Θα αποκριθώ σε αυτούς που με κατηγορούν και μου αποδίδουν κακά. Δεν πρέπει να υποταχθή στον Θεό η ψυχή μου; -Ψαλμ. ξα΄2).
ΠΡΟΣΕΥΧΗ. Για να κράξη η ψυχή στον Χριστό με αλάλητους στεναγμούς μετά την αντίρρηση. και τότε ο ίδιος ο αγωνιστής θα ιδή να διαλύεται ο εχθρός ή να διώχνεται μαζί με όλες τις φαντασίες του με τη δύναμη του προσκυνητού ονόματος όπως χάνεται το λεπτό χώμα ή ο καπνός στο φύσημα του ανέμου.
21. ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΘΑΡΗ από λογισμούς ευχή δεν έχει όπλο για τη διεξαγωγή του πολέμου. Όταν λέω ευχή εννοώ την ευχή που ενεργείται αδιάκοπα στα βάθη της ψυχής, ώστε με την επίκληση του ονόματος του Χριστού να μαστιγώνεται και να καίγεται ο εχθρός που πολεμάει κρυφά.
22. ΕΣΥ ΧΡΩΣΤΑΣ να βλέπεις με διαπεραστικό και έντονο το βλέμμα του νου ώστε να αντιλαμβάνεται αυτούς που μπαίνουν μέσα του. Και όταν τους αντιληφθείς να συντρίβης αμέσως με την αντίρρηση το κεφάλι του φιδιού. Ταυτόχρονα κράξε στενάζοντας στον Χριστό. Και θα δοκιμάσεις την πείρα της θεϊκής αόρατης βοήθειας και τότε θα δεις κατακάθαρα τι σημαίνει ευθύτητα καρδιάς.
23. "ΟΠΩΣ αυτός που κρατάει καθρέφτη στο χέρι και βλέπει μεν μέσα σε αυτόν τη στιγμή που βρίσκεται ανάμεσα σε πολλούς το πρόσωπό του τι λογής είναι βλέπει όμως και τα πρόσωπα των άλλων που σκύβουν στον ίδιο καθρέφτη έτσι κι εκείνος που σκύβει εξεταστικά στην καρδιά του βλέπει βέβαια την κατάστασή του σε αυτήν αλλά βλέπει και τα μαύρα πρόσωπα των νοητών αιθιόπων.
24. ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ο νους με μόνες τις δικές του δυνάμεις να νικήση δαιμονική φαντασία. Ας μην πάρει θάρρος να το επιχειρήση αυτό ποτέ του, γιατί επειδή είναι πανούργοι, υποκρίνονται πως νικιούνται και ρίχνουν κάτω τον αγωνιστή από άλλη μεριά με την κενοδοξία. 'Οταν όμως επικαλείσαι τον Ιησού δεν αντέχουν ούτε για λ ίγο να σταθούν και να σου φερθούν δόλια.
25. ΚΟΙΤΑ ΜΗΝ ΤΥΧΟΝ και το πάρεις επάνω σου όπως ο παλιός εκείνος Ισραήλ και παραδοθής κι εσύ στους νοητούς εχθρούς. Γιατί όταν εκείνος απαλλάχτηκε από τους Αιγύπτιους με τη βοήθεια του Θεού, επινόησε για τον εαυτό του ως βοηθόν "ειδωλον χωνευτόν" είδωλο από χυμένο μέταλλο". (Έξοδος λβ΄4).
26.ΕΙΔΩΛΟΝ ΧΩΝΕΥΤΟΝ να θεωρήσεις τον αδύνατον νου μας. Όταν ο νους μας παρακαλεί τον Ιησούν Χριστόν εναντίον των πονηρών πνευμάτων, εύκολα τους καταδιώκει και με έντεχνη επιστημοσύνη κατατροπώνει τις αόρατες εχθρικές δυνάμεις. Αν όμως στηρίξη εντελώς ανόητα το θάρρος του στον εαυτό του, πέφτει και συντρίβεται όπως ο λεγόμενος οξύπτερος. Ο Ψαλμωδός λέει˙ «επί τω Θεώ ήλπισεν η καρδία μου και εβοηθήθην και ανέθαλεν η σάρξ μου» ( η καρδιά μου στήριξε την ελπίδα της στο Θεό και βοηθήθηκα και αναζωογονήθηκε η σάρκα μου – Ψαλμ. κζ’ 7). Και προσθέτει αλλού ο ίδιος˙ «ποιος θα σηκωθή μαζί μου και θα αντιπαραταχθή ως σύμμαχός μου στη μάχη εναντίον των πονηρών λογισμών εκτός από τον Κύριο;» (πρβλ. Ψαλμ. ςγ’ 16). Όποιος όμως έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και δεν αντλεί θάρρος από τον Θεό, θα δοκιμάση τρομερή πτώση (πρβλ. Ιώβ ιη’ 12).
----------------------------
Μικρή Φιλοκαλία
Αρχιμ. Ευσεβίου
Έκδοση Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος
*****
Νοηματική προσέγγιση του έργου στην καθομιλουμένη με επεξηγηματικά σχόλια:
Ο όσιος Ησύχιος επιμένει να τονίζει πως όποιος κάνει εσωτερικό αγώνα οφείλει συνεχώς να ασκείται σε τέσσερα πράγματα:
Ταπείνωση πρώτα από όλα, για να έχει πρόχειρη τη βοήθεια του Θεού. Γιατί ο Θεός δεν αγαπά τους υπερήφανους αλλά δίνει τη χάρη του στους ταπεινούς.
Ταπείνωση πρώτα από όλα, για να έχει πρόχειρη τη βοήθεια του Θεού. Γιατί ο Θεός δεν αγαπά τους υπερήφανους αλλά δίνει τη χάρη του στους ταπεινούς.
Προσοχή για να κρατά ελεύθερη την καρδιά του από λογισμούς ακόμη κι αν φαίνονται αγαθοί. Η αδιάλειπτη προσευχή για να είναι σωστή δεν πρέπει να παρεμποδίζεται από κανένα συναίσθημα, καμία σκέψη, καμία φαντασία όχι μόνο πονηρή αλλά και αγαθή. Χρειάζεται να κενωθεί ο νους από όλα, για να έρθει να τον γεμίσει ο Χριστός.
Αντίρρηση για να αντιστέκεται με σθένος μόλις βλέπει να πλησιάζει ο εχθρός. Είναι ο λεγόμενος αντιρρητικός αγώνας εναντίον λογισμών και προσβολών ακαθάρτων. Αυτή προϋποθέτει την προσοχή και την εγρήγορση. Γιατί λέγεται και στην Ιατρική πως η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.
Προσευχή, για να κράζει ο πιστός τον Χριστό με αλάλητους στεναγμούς μετά την αντίρρηση και να επικαλείται τη βοήθειά του που έρχεται και κατατροπώνει τους εχθρούς της ψυχής μας και της σωτηρίας μας, όπως διαλύονται τα σύννεφα του καπνού. Η μυστική και απαλλαγμένη από λογισμούς προσευχή που ενεργείται ασταμάτητα στα βάθη της ψυχής είναι το ισχυρότερο όπλο για τη διεξαγωγή του πνευματικού πολέμου, ώστε με την επίκληση του ονόματος του Χριστού να μαστιγώνεται και να καίγεται ο εχθρός που πολεμάει κρυφά.
Η Ιατρική των πατέρων της Εκκλησίας μας δίνει μεγάλη προσοχή στην πνευματική συνταγογραφία, όσο κι αν αυτό έχει εκφυλιστεί στις ημέρες μας. Οι συνταγές του πνευματικών ιατρών έχουν ακριβή δοσολογία και είναι απαραίτητες οι σαφείς οδηγίες εκτέλεσης. Οι μεγάλες δόσεις σκοτώνουν. Οι μικρές δεν θεραπεύουν.
Όταν πρόκειται να καθαριστεί ένα τραύμα πρώτα θα εφαρμοστεί η αντισηψία, η κάθαρση της περιοχής και μετά οι αντιβιοτικές αλοιφές και τα επουλωτικά. Έτσι και στον αγώνα του χριστιανού.
Η αληθινή ταπείνωση είναι το ισχυρό εμβόλιο που οχυρώνει από την εμφάνιση των ρυπαρών της ψυχής ασθενειών και δεν επιτρέπει να εκδηλωθούν.
Ακολουθεί η προσοχή, Όπως αλείφουμε το αντισηπτικό γύρω από την πληγή έτσι και η προσοχή κρατά τα μικρόβια των λογισμών και της κακής φαντασίας μακριά από τον νου και απολυμαίνει τα τραύματα των αμαρτιών μας.
Και όταν λέμε -νου- στη νηπτική ορολογία δεν εννοούμε το μυαλό αλλά την ουσία της καρδιάς, το μάτι της ψυχής, όπου κρύβονται οι ψυχικές δυνάμεις του ανθρώπου στην περιοχή δηλαδή της καρδιάς και προσεγγίζονται για να αποκαλυφθούν στον πνευματικά αγωνιζόμενο μόνο με την αδιάλειπτη καθαρή καρδιακή προσευχή και τη νήψη.
Η αντίρρηση στη συνέχεια είναι όπως το αντιβιοτικό που ενισχύει την αντίσταση και επιχειρεί την εξουδετέρωση των μολυσματικών μικροβίων. Δεν είμαστε συνηθισμένοι να ακούμε για αυτή την αρετή. Δεν την συναντάμε συχνά. Και δεν έχει βέβαια σχέση με το πνεύμα αντιλογίας που πολλά πνευματικά παιδιά ως αντιρρησίες αντιτάσσουν στους πνευματικούς τους γέροντες, άκριτα πολλές φορές αλλά είναι προσωπικό εργαλείο και ασπίδα απόρριψης των επιθέσεων του πονηρού για τους εκπαιδευμένους πνευματικά ώστε να τις αναγνωρίζουν και να τις αποκρούουν. Οφείλουμε να βλέπουμε με διαπεραστικό βλέμμα τους εχθρούς που μπαίνουν μέσα στον νου και να τους συντρίβουμε αμέσως με την αντίρρηση όπως το κεφάλι του φιδιού.
Η αδιάλειπτη προσευχή, τέταρτη στη σειρά λήψης των φαρμάκων που προτείνει ο όσιος Ησύχιος, έρχεται σαν το πολυβιταμινούχο σκεύασμα, που ενισχύει την άμυνα του ασθενικού οργανισμού με σκοπό να ισχυροποιήσει τα αντανακλαστικά του και να εξασφαλίσει την καλή υγεία της ψυχής μας που έχοντας καθαριστεί μπορεί να γευτεί τους καρπούς της προσευχής, τους οποίους ο Κύριος χαρίζει στους κεκαθαρμένους ψυχικά. Κράζοντας με στεναγμό τον Σωτήρα Χριστό για να έρθει στην καρδιά μας θα δοκιμάσουμε την πείρα της θεϊκής αόρατης βοήθειας και τότε θα δούμε κατακάθαρα τι σημαίνει ευθύτητα καρδιάς, λέει ο όσιος Ησύχιος.
Είναι αδύνατον να νικήσει μόνος του ο νους τα στίφη των δαιμονικών επιθέσεων. Διότι ο εχθρός παριστάνει πως νικήθηκε δήθεν ενώ αναδιπλώνεται και μας τυλίγει με τον μανδύα της ΚΕΝΟΔΟΞΙΑΣ. Μόνο με την ειλικρινή επίκληση του ονόματος του Χριστού δεν αντέχουν οι να μας φερθούν με δόλιο τρόπο. Όπως όταν ευρισκόμενοι μέσα στο πλήθος κοιταζόμαστε στον καθρέφτη και μέσα του καθρεφτίζονται μαζί μας και όλοι οι άλλοι που είναι πίσω μας έτσι κι αυτός που σκύβει εξεταστικά στην καρδιά του βλέπει μεν την κατάστασή του αλλά βλέπει και το πλήθος των σκοτεινών εχρικών αιθιόπων.
Γι΄αυτό χρειάζεται επαγρύπνηση μήπως το πάρει κανείς επάνω του και υπερηφανευτεί κάνοντας τον εαυτό του είδωλο. Ο όσιος Παϊσιος έλεγε πως στην άλλη ζωή θα μας περιμένουν πολλές εκπλήξεις. Πολλοί που θεωρούν τον εαυτό τους φωτισμένο μπορεί να βρεθούν έξω από τον Παράδεισο και άλλοι που με την ανθρώπινη λογική μας τους θεωρούμε ανάξιους μπορεί να σώσουν την ψυχή τους ακόμη και την ύστατη ώρα, όπως ο ληστής.
Γι΄αυτό χρειάζεται επαγρύπνηση μήπως το πάρει κανείς επάνω του και υπερηφανευτεί κάνοντας τον εαυτό του είδωλο. Ο όσιος Παϊσιος έλεγε πως στην άλλη ζωή θα μας περιμένουν πολλές εκπλήξεις. Πολλοί που θεωρούν τον εαυτό τους φωτισμένο μπορεί να βρεθούν έξω από τον Παράδεισο και άλλοι που με την ανθρώπινη λογική μας τους θεωρούμε ανάξιους μπορεί να σώσουν την ψυχή τους ακόμη και την ύστατη ώρα, όπως ο ληστής.
Όταν ο πιστός επικαλείται με στεναγμό τον Χριστό στην καρδιά του καταδιώκει και κατατροπώνει
με επιστημοσύνη τις αόρατες εχθρικές δυνάμεις. Αν όμως στηρίξη εντελώς ανόητα το θάρρος του
στον εαυτό του, πέφτει και συντρίβεται όπως ο λεγόμενος οξύπτερος.
Ποιος θα είναι μαζί μου σύμμαχος στη μάχη με τους εχθρούς εκτός από τον Χριστό;
Η καρδιά που στήριξε την ελπίδα της στον Χριστό βοηθήθηκε
και η σάρκα αναζωογονήθηκε.
με επιστημοσύνη τις αόρατες εχθρικές δυνάμεις. Αν όμως στηρίξη εντελώς ανόητα το θάρρος του
στον εαυτό του, πέφτει και συντρίβεται όπως ο λεγόμενος οξύπτερος.
Ποιος θα είναι μαζί μου σύμμαχος στη μάχη με τους εχθρούς εκτός από τον Χριστό;
Η καρδιά που στήριξε την ελπίδα της στον Χριστό βοηθήθηκε
και η σάρκα αναζωογονήθηκε.
........................................................................................................ . ..
Ο ΟΣΙΟΣ ΗΣΥΧΙΟΣ Ο ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ
Για τον όσιο Ησύχιο γνωρίζουμε πως ήταν ηγούμενος της Ιεράς Μονής της Φλεγομένης Βάτου, στο Θεοβάδιστο Όρος Σινά. Από όσα έγραψε σώζεται μόνο το έργο που παραθέτουμε εδώ. Περιλαμβάνει διακόσια «κεφάλαια» και αναφέρεται στο βασικό πνευματικό θέμα της Νήψεως.Όσα καταθέτει στα πνευματικά κεφάλαια, που επακολουθούν, μαρτυρούν τη βαθειά πνευματική εμπειρία του οσίου μας και η συμπερίληψη του έργου αυτού στη Φιλοκαλία υπογραμμίζει επαρκώς, νομίζουμε, την κεφαλαιώδη σημασία που έχει και τη σπουδαιότητά του ως αντιπροσωπευτικού έργου της νηπτικής θεολογίας της Εκκλησίας μας.Ο όσιος Ησύχιος συγχέεται συχνά με τον Ησύχιο τον Ιεροσολυμίτην, που διακρίθηκε ως κήρυκας του Ευαγγελίου.
Α ό ρ α τ ο ς π ό λ ε μ ο ς
Αρχ. Σάββας Αγιορείτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου