Πώς καταλαβαίνουμε ότι προοδεύσαμε σε μια αρετή;

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

-ΑΟΡΑΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΑ΄. 

Ο καιρός που πρέπει να βάλουµε στην εξάσκησι κάθε αρετής· και περί των σηµείων της προκοπής µας

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-

 Όσον αφορά το χρονικό διάσηµα, το οποίο πρέπει να διαθέτουµε για την εξάσκησι της κάθε αρετής, αυτό δεν πρέπει να το καθορίσουµε εµείς. Γιατί αυτό πρέπει να το κανονίζη κανείς σύµφωνα µε την θέσι του, την ανάγκη του, την πρόοδο που κάνει στην πνευµατική ζωή και σύµφωνα µε την διάκρισι εκείνου του Γέροντα ή του Πνευµατικού που µας καθοδηγεί σ’ αυτήν. Αν όµως δείξουµε επιµέλεια πραγµατική και χρησιµοποιούµε τους τρόπους που είπαµε, δεν υπάρχει αµφιβολία ότι µέσα σε λίγες εβδοµάδες σηµειώνεται µεγάλη πρόοδος. Σηµείο ότι είχαµε κάποια πρόοδο στην αρετή, είναι η σταθερή συνέχισις του εξασκήσεως στην αρετή. Και αυτό πρέπει να συµβαίνη ακόµη και τον καιρό της σκοτίσεως και στενοχώριας της ψυχής, ακόµη και τον καιρό που θα αφαιρεθούν από εµάς, κατά θεία οικονοµία, οι πνευµατικές χαρές και παρηγοριές.

Πολύ καθαρό σηµείο της προόδου µας είναι και ο πόλεµος που µας κάνει η σάρκα για να προβάλλουµε τα έργα της αρετής. Γιατί, όσο αδυνατίζει ο σαρκικός πόλεµος, πρέπει ν αγνωρίζουµε ότι προκόψαµε στην αρετή. Έτσι όταν δεν αισθανόµαστε πόλεµο ή αποστασία στο αισθητικό και κατώτερο µέρος, ή όταν τύχουν ξαφνικά τα αίτια και οι προσβολές, αυτό είναι σηµείο ότι πετύχαµε στην αρετή.

Αλλά και όταν οι πράξεις µας συνοδεύονται µε µεγαλύτερη προθυµία στην εκτέλεσί τους από πρώτα και υπάρχει και πνευµατική χαρά, τότε µπορούµε περισσότερο να υπολογίσουµε ότι προοδεύσαµε στην αρετή.

Όµως παρ’ όλα αυτά ποτέ δεν πρέπει να έχουµε την βεβαιότητα ότι αποκτήσαµε τις αρετές ή νικήσαµε εντελώς κάποιο πάθος, µολονότι ύστερα από πολύ καιρό και πολλούς πολέµους δεν αισθανθήκαµε τις κινήσεις του πλέον, διότι εδώ µπορεί να είναι κρυµµένη η πανουργία και η ενέργεια του διαβόλου και της φύσεώς µας που µας εξαπατά.

Έτσι, µερικές φορές αυτή είναι κακία, που από κάποια κρυφή υπερηφάνεια παρουσιάζεται ως αρετή· και εκτός από αυτό, αν σκεφθούµε την τελειότητα, στην οποία µας προσκαλεί ο Θεός, ακόµη κι αν είχαµε προοδεύση πολύ στην αρετή, πάλι δεν µπορούµε να σκεφθούµε ότι µπήκαµε στην αρχή και στα πρώτα της σύνορα.

Έπειτα µέσα στο βάθος της καρδιάς µας βρίσκονται τόσα κρυπτά και τόσα λεπτά πάθη, που ούτε κάν γνωρίζουµε ότι είναι πάθη. Πως λοιπόν µπορούµε να ξεθαρρέψουµε ότι καθαρισθήκαµε από τα πάθη; Και αν εκείνοι οι πολύ δυνατοί και προφητικοί οφθαλµοί του ∆αβίδ, δεν µπορούσαν να τα γνωρίζουν αυτά, πως µπορούµε να τα γνωρίσουµε εµείς; Γι’ αυτό όπως εκείνος παρακαλούσε τον Θεό να τον καθαρίση από αυτά, «Από τα κρυφά µου πάθη καθάρισέ µε» (Ψαλµ. 18,13), έτσι και µεις είµαστε υποχρεωµένοι πάντοτε να παρακαλούµε για την κάθαρσι των παροµοίων κρυφών παθών. Γιατί εµείς καταλαβαίνουµε µόνο τις ενέργειες και τα κλαδιά των παθών, δεν µπορούµε όµως να γνωρίσουµε τις δυνάµεις τους και τις ρίζες τους, χωρίς τον φωτισµό του Αγίου Πνεύµατος.

Γι’ αυτό και µόνον όταν ενεργούν, καταλαβαίνουµε ότι έχουµε πάθη. Όταν όµως αυτά ησυχάζουν, νοµίζουµε ότι φθάσαµε στην τελειότητα. Γι’ αυτό εσύ ως αρχάριος στον πόλεµο, και σαν ένα βρέφος που τότε γεννήθηκες για να πολεµάς, να γυµνάζεσαι πάντοτε µε προθυµία, σαν να µην είχες κάνει ακόµη αρχή στην αρετή. 

Και καλλίτερα να φροντίζης να προοδεύης στις αρετές, παρά να εξετάζης και να ζητάς σηµεία της δικής σου πνευµατικής προόδου. Γιατι ό Κύριός µας, ο αληθινός Θεός και µόνος εξεταστής των καρδιών µας, µερικούς φωτίζει να γνωρίζουν την πρόοδό τους και µερικούς δεν τους φωτίζει, όπως γνωρίζει ότι εξ αιτίας αυτής της γνώσεως µπορεί να επακολουθήση η ταπείνωσις ή η υπερηφάνεια, και από το ένα µέρος ως φιλόστοργος Πατέρας  εµποδίζει  τον κίνδυνο, και από το άλλο τους δίνει αφορµή για να αυξήσουν την αρετή. Όµως κι εκείνος που δεν γνωρίζει την πρόοδό τους ας συνεχίζη την εξάσκησι των αρετών του και θα το γνωρίζη τότε, όταν φανή αρεστό στον Θεό· και αυτό για µεγαλύτερο καλό δικό του.