Το άνθος της αυτομεμψίας

         

 ΤΟ   Α Ν Θ Ο Σ  Τ Η Σ  A Y T O M E M Ψ Ι Α Σ

Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: "Ο χριστιανός πρέπει να αισθάνεται ως υποπόδιον πάσης της φύσεως". 
Τόσο ταπεινά!

Αυτομεμψία είναι η γονυκλισία της ψυχής μας!

Είναι το ξερίζωμα της οίησης.

Είναι ο καυτηριασμός των παθών μας.

Είναι το μυστικό της καθάρσεως!

Σπάνια λέξη. Αυτομεμψία ή αυτοκατάκριση. Δηλαδή η περισπούδαστη αρετή, κατά την οποία  ο χριστιανός μέμφεται ή κατακρίνει τον εαυτό του. 

(Αυτομεμψία=σύνθετη λέξη: μέμφομαι+εαυτόν 

ή αυτοκατάκριση=κατηγορώ+εαυτόν). 

Συναντάμε την έννοια αυτή αναλυτικά και στην Κλίμακα του Αγ. Ιωάννου του Σιναϊτου.

Οι χριστιανοί δεν μιλάμε εύκολα γι΄αυτή την αρετή. Είναι σχεδόν παραμελημένη. Αρκετοί μπορεί να την ακούμε αλλά την αγνοούμε. Μέμφοντας μάλιστα τον εαυτό μας μπροστά στους άλλους κινδυνεύουμε να μη γίνουμε κατανοητοί ή πιστευτοί και να  τους κάνουμε να παραξενευτούν ή να μας παρεξηγήσουν.

Αν παρεμπιπτόντως κανένας πνευματικός μάς παροτρύνει σε αυτοκατηγορία, είμαστε τόσο ανεκπαίδευτοι, που μπορεί να  αρχίσουμε την αυτοκατάκριση αλλά μηχανικά ή υποκριτικά. Μόλις όμως κανείς συνηγορήσει μαζί μας, πώς πράγματι είμαστε κάκιστοι,  τότε τιναζόμαστε, σαν ελατήρια στον αέρα, από την αντίδραση της φιλαυτίας μας. 

Έλεγε ο π. Μάξιμος  Κυρίτσης σε μία πνευματική ομιλία του για κάποια εξομολογούμενη (ανώνυμη), η οποία  άρχισε την εξομολόγησή της με δήθεν αυτοκατηγορίες του τύπου: "Εγώ, πάτερ, είμαι η πιο αμαρτωλή γυναίκα του κόσμου" και άλλα παρόμοια.

"Ναι είσαι", της απάντησε ο γέροντας, "γιατί, αν δεν ήσουν, δεν θα χρειαζόσουν εξομολόγηση".

Εκείνη πετάχτηκε, σαν να τη διαπέρασε ηλεκτρικό ρεύμα, επιχειρώντας να τον πείσει ότι είναι πολύ καλός άνθρωπος. "Όχι, πάτερ, εγώ είμαι ένας καλός άνθρωπος και δεν έχω πειράξει μυρμήγκι...".  

Επειδή δεν πήρε από τον γέροντα αυτό που περίμενε, δηλαδή την συμπάθειά του αλλά πήρε μία δήλωση αληθινή, που ισχύει άλλωστε για κάθε εξομολογούμενο, η στιγμιαία υποκριτική αυτομεμψία της ανατράπηκε άρδην σε εγωιστική επίφαση της υπερεκτίμησης του εαυτού της.

Η αυτομεμψία είναι έξω από τα συνήθη σύγχρονα κοινωνικά πρότυπα, όπου το πρόσταγμα είναι να αναγορεύσουμε όλοι τον εαυτό μας σε είδωλο. Ελάχιστοι ομιλούν για την εκκοπή και το ξερίζωμα του ιδίου θελήματος, δηλαδή για την εθελουσία  υπακοή μας στον Επίσκοπο, στον Γέροντα, στον πνευματικό ή στον αδελφό μας, που μπορεί να είναι ο/η σύζυγος, οι γονείς, η πεθερά, τα παιδιά, ο/η συνάδελφος και πάει λέγοντας. 

Με την υπακοή αδειάζει ο άνθρωπος από τον εγωισμό του και με την αυτομεμψία χτίζει θεμέλια σωτηρίας.

Ακούμε και σε κηρύγματα ακόμη τα κελεύσματα της νέας εποχής ότι πρέπει δηλαδή να αγαπάμε τον εαυτό μας, να ακολουθούμε τον εαυτό μας, να είμαστε ο εαυτός μας κτλ.

Είναι πολύ λεπτή η ισορροπία ανάμεσα στην αγάπη του εαυτού και στην αυτοταπείνωση. Μοιάζουν ως αλληλοσυγκρουόμενες έννοιες, ενώ θα έπρεπε να είναι αλληλοσυμπληρούμενες.

Η εντολή του Θεού "αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν" θέτει ως προϋπόθεση της αγάπης προς τον αδελφό μας την αγάπη για τον εαυτό μας.

Άλλο  όμως είναι να αγαπάμε τον εαυτό μας με τον υγιή τρόπο και άλλο να τον θεοποιούμε. 

Το σώμα μας, ως ναός του Αγίου Πνεύματος,  χρειάζεται τη βασική μας φροντίδα, προκειμένου να ικανοποιούνται με μέτρο οι ανάγκες για τροφή, ύπνο, σεμνή ενδυμασία, στέγη και ιατρική περίθαλψη, ώστε να συντηρείται σωστά στη ζωή ο άνθρωπος, όσο ο Θεός το επιτρέπει. "Ο ναός του Θεού είναι άγιος και αυτός ο ναός είστε εσείς" λέγει ο Απ. Παύλος (Α΄Κορινθ. 3,9-17).

Η αυτοταπείνωση είναι το αντίδοτο της φιλαυτίας. Ο αρρωστημένος εγωισμός μας, σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρες, είναι η αιτία όλως των παθών και των αμαρτιών μας και η αυτομεμψία ένα από τα ισχυρά πνευματικά όπλα εξουδετέρωσής του.

Διηγείται ο γέροντας Εφραίμ Βατοπαιδινός ότι, όταν επισκέφτηκε το Άγιον Όρος και τη Μονή Βατοπαιδίου ο πρίγκηπας Κάρολος της Αγγλίας, ο οποίος διαβάζει -σημειωτέον- Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, του έλεγε πως  αυτοί στην Αγγλία  δεν γνωρίζουν τη λέξη ταπείνωση. "Γέροντα, εμείς δεν ξέρουμε τι θα πει ταπείνωση. Την ταπείνωση την θεωρούμε κόμπλεξ μειονεκτικότητος". "Διότι οι άνθρωποι αυτοί", εξηγεί ο γέροντας, "δεν καίγονται τον αληθινό Χριστό, όπως ορίζει η Παράδοση της Μίας Ορθόδοξης Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας μας". 

Ο μακαριστός γέροντας Γεώργιος Καψάνης, επίσης είπε σε έναν πρώην Μαρξιστή: "Εμείς επαναστατούμε κατά του δικού μας εγωισμού εσείς επαναστατείτε κατά του εγωισμού των άλλων". 

• Η αυτοσχέδια αυτομεμψία και μάλιστα εν ώρα προσευχής λυτρώνει τον πιστό. 
• Ανοίγει πόρτες στον ουρανό.
• Καυταγάζει τον νου με το άκτιστο φως.
• Λαμπρύνει μοναστάς και στολίζει  πιστούς. 
• Κατακαίει τις αμαρτίες.

• Ξεφουσκώνει  το φυσίωμα του εγωισμού μας. 
• Ξεπλένει τον ρύπο των αμαρτιών μας. 
• Διώχνει τον σκοτισμό του νου μας. 
• Κενό δοχείο η ψυχή από τις αμαρτίες, αγιάζεται. 

 Όλα αυτά βέβαια έρχονται με τη θεία ευλογία. 
Ο Θεός δέχεται ολοπρόθυμα την αυτομεμψία μας ως ολοκαύτωμα στο θυσιαστήριο για τη σωτηρία μας.
Ό,τι δεν καταφέρνουμε με τα δάκρυα και τις προσευχές 
το πετυχαίνουμε με την αυτομεμψία.
Αρκεί να είναι ειλικρινής και συνειδητή. 

Η αποτελεσματικότητά της στο πνευματικό επίπεδο είναι αδιαμφισβήτητη. Είναι θέμα εμπειρικής βιώσεως, ώστε να καταλάβει κανείς τα οφέλη της. Γλυκαίνεται η ταπεινή ψυχή σ΄αυτή και δέχεται με χαρά τις ανταμοιβές, που επιδαψιλεύει η θεία χάρη στους ειλικρινώς αυτοταπεινούμενους.  Μακάρι να συνηθίσουμε στη συχνή και σωστή εξάσκηση της κορυφαίας και σπάνιας αυτής αρετής.

***Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν***