«Να πολεμάς τους εχθρούς με την ταπείνωση. Όταν δεις ότι κάποιος άλλος νους παλεύει με το νου σου, ταπείνωσε τον εαυτό σου και θα παύσει ο πόλεμος».

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας αναφέρει:

«Στὸν ὕπνο μας πολλὲς φορὲς οἱ δαίμονες «μετασχηματίζονται εἰς ἀγγέλους φωτός» καὶ σὲ μορφὲς ἁγίων Μαρτύρων, τοὺς ὁποίους παρουσιάζουν νὰ ἔρχωνται πρὸς τὸ μέρος μας. Ἔτσι ἀφοῦ ξυπνήσωμε μᾶς βυθίζουν σὲ ὑπερηφάνεια καὶ χαρά. 

Τὸ σημεῖο ἀπὸ τὸ ὁποῖο θὰ διακρίνης τὴν πλάνη εἶναι τοῦτο: Οἱ ἄγγελοι μᾶς δείχνουν τὴν κόλασι, τὴν Κρίσι καὶ τὸν χωρισμό, καὶ ἔτσι μᾶς κάνουν νὰ ξυπνοῦμε ἔντρομοι καὶ περίλυποι. Ἐὰν ἀρχίσωμε νὰ πιστεύωμε στοὺς δαίμονες κοιμώμενοι, ὕστερα θὰ ἐμπαιζώμεθα ἀπὸ αὐτοὺς καὶ ξύπνιοι. Ἐκεῖνος ποὺ πιστεύει στὰ ὄνειρα εἶναι ἐντελῶς ἄσοφος καὶ ἄπειρος, ἐνῷ αὐτὸς ποὺ δὲν πιστεύει τίποτε εἶναι πραγματικὰ συνετὸς καὶ σοφός. Πίστευε μόνο σ᾿ ἐκεῖνα ποὺ σοῦ ἀναγγέλλουν γιὰ τὴν κόλασι καὶ τὴν Κρίσι. Ἐὰν ὅμως δημιουργῆται μέσα σου ἀπόγνωσις, τότε καὶ αὐτὰ τὰ ὄνειρα προέρχονται ἀπὸ τοὺς δαίμονες» (Λόγος 3).

Σε ερώτηση προς τον γέροντα Παίσιο (1924-1994), πως μπορούμε να καταλάβουμε ότι κάποιος είναι πλανεμένος, απάντησε: «Ακόμη καί άπό τήν όψη του μπορείς νά τό καταλάβης. Ό πλανεμένος παρουσιάζει μία εξωτερική ψεύτικη απάθεια. Φαίνεται ταπεινός καί πράος, άλλά μέσα του κρύβει την μεγάλη ιδέα πού έχει γιά τόν εαυτό του. Άν κοιτάξετε τά μάτια του, θά δήτε ότι βλέπει τους άλλους ταλαίπωρους, σάν μυρμήγκια». (Λόγοι Παισίου Γ πνευματικός αγώνας).

 Ο μοναχός Σωφρόνιος Σαχάρωφ (1896-1993), στο βιβλίο του «Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης», αναφέρει επιγραμματικά τους λόγους για τους οποίους κάποιος άνθρωπος μπορεί να πέσει στην πλάνη· «Στην πλάνη πέφτει κάποιος είτε από απειρία είτε από υπερηφάνεια. 

Και αν είναι από απειρία, ο Κύριος θεραπεύει γρήγορα αυτόν που πλανήθηκε, αν όμως είναι από υπερηφάνεια, τότε θα πάσχει για πολύν καιρό η ψυχή, ωσότου μάθει την ταπείνωση, και τότε θα θεραπευθεί από τον Κύριο. 

Πέφτουμε στην πλάνη, όταν νομίζουμε ότι είμαστε πιο φρόνιμοι και έμπειροι από τους άλλους, ακόμη και από τον πνευματικό μας πατέρα. Έτσι σκέφτηκα κι εγώ με την απειρία μου και γι’ αυτό υπέφερα. Κι ευχαριστώ από την καρδιά μου τον Θεό, γιατί με τον τρόπο αυτό με ταπείνωσε και με νουθέτησε και δεν απέσυρε το έλεός Του από μένα».

Στο ίδιο βιβλίο του, αναφέρει πως μπορούμε να διακρίνουμε κάποιες πνευματικές καταστάσεις:

«Αν δεις φως μέσα σου ή γύρω σου, μην πιστέψεις σ’ αυτό αν δεν έχεις συγχρόνως κατάνυξη για τον Θεό και αγάπη για τον πλησίον. Μη φοβηθείς όμως, αλλά ταπείνωσε τον εαυτό σου και το φως εκείνο θα εξαφανιστεί. Αν δεις κάποιο όραμα ή εικόνα ή όνειρο, μην το εμπιστεύεσαι, γιατί αν είναι από τον Θεό, θα σε φωτίσει γι’ αυτό ο Κύριος. Ψυχή, που δεν γεύθηκε το Άγιο Πνεύμα, δεν μπορεί να διακρίνει από πού έρχεται το όραμα. Ο εχθρός δίνει στην ψυχή μια «γλυκειά αίσθηση» ανακατεμένη με κενοδοξία, και από αυτό γίνεται φανερή η πλάνη.
Οι Πατέρες λένε ότι, όταν η όραση είναι εχθρική, η ψυχή αισθάνεται σύγχυση ή φόβο. Αυτό, όμως, συμβαίνει μόνο στην ταπεινή ψυχή που θεωρεί τον εαυτό της ανάξιο για όραση. Ο κενόδοξος, όμως, μπορεί να μην αισθανθεί ούτε φόβο ούτε σύγχυση, γιατί επιθυμεί τις οράσεις και θεωρεί τον εαυτό του άξιο, και γι’ αυτό τον εξαπατά εύκολα ο εχθρός».

Ενώ παρακάτω, μας δείχνει τον τρόπο για να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις. «Να πολεμάς τους εχθρούς με την ταπείνωση. Όταν δεις ότι κάποιος άλλος νους παλεύει με το νου σου, ταπείνωσε τον εαυτό σου και θα παύσει ο πόλεμος».

«Φρόντιζε να έχεις πολύ ταπεινοφροσύνη, και δεν θα αγγίξει την ψυχή η επιβουλή των δαιμόνων» (Λόγοι περί Προσευχής, αγίου Νείλου του μοναχού, κεφ.96).

Τα συναισθήματα είναι παραδόξως υπερβολικά και αναίτια, προκαλώντας σύγχυση και υπερηφάνεια. «Είναι τελείως άμορφη και ακατάστατη· προκαλεί ανόητη χαρά, έπαρση και ταραχή και συνοδεύεται από μία διάθεση δυσπερίγραπτης στείρας ελαφρότητας…». (Άγιος Γρηγόριος ο Σιναίτης, Περί Ησυχίας και προσευχής).

«Όλα όσα κάνουν οι δαίμονες είναι ακατάστατα»

(Άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός, Δήλωσις των παθών).

«Σύγχυση πρέπει να ονομάζεται το άρμα του διαβόλου, διότι ο Σατανάς, ο οποίος συνηθίζει να φορτώνει επάνω σ’ αυτό ως ηνίοχος και να μεταφέρει μαζί του το πλήθος των παθών, εισβάλλει στην ταλαίπωρη ψυχή και την βυθίζει μέσα στον λάκκο της σύγχυσης» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, Λόγος ΛΓ).

Μέσα σε αυτά τα συναισθήματα είναι και το «γέλιο του Αγίου Πνεύματος». Οι άγιοι Βαρσανούφιος και Ιωάννης, ασκητές του 6ου αι., δίνουν την ξεκάθαρη Ορθόδοξη απάντηση σ’ έναν Ορθόδοξο μοναχό που μαστιζόταν από αυτό το πρόβλημα (Απάντ. 451): «Εν τω φόβω του Θεού δεν υπάρχει γέλιο. Η Γραφή λέει για τους μωρούς, που υψώνουν τη φωνή τους σε γέλια· και ο λόγος του μωρού είναι πάντα διαταραγμένος και στερημένος χάριτος». 

 Ο άγιος Εφραίμ ο Σύρος διδάσκει εξ ίσου σαφώς: «Το γέλιο και η υπερβολική οικειότητα είναι η αρχή της διαφθοράς της ψυχής". 

Αν τα βλέπεις αυτά στον εαυτό σου, να ξέρεις ότι έχεις φτάσει στα βάθη των κακών. Μη σταματάς να παρακαλάς το Θεό να σε απαλλάξει από αυτόν το θάνατο… Το γέλιο αφαιρεί από μας την ευλογία που έχει δοθεί ως υπόσχεση σ’ αυτούς που πενθούν και καταστρέφει ό,τι έχει οικοδομηθεί. Το γέλιο προσβάλλει το Άγιο Πνεύμα, δεν ωφελεί την ψυχή, ατιμάζει το σώμα. Το γέλιο διώχνει τις αρετές, δεν έχει μνήμη θανάτου ή σκέψεις μαρτυρίου» (Φιλοκαλία, ρωσική έκδ. Μόσχα 1913 τομ. 2, σελ. 448).

Ο Ιγνάτιος Μπριατσιανίνωφ τονίζει · «Την παλαιότερη εποχή πολλοί μοναχοί έπεσαν σε ολέθριες πλάνες, αποκλειστικά και μόνο επειδή επέτρεψαν στον εαυτό τους να ερευνήσουν δόγματα επάνω από τις δυνάμεις τους. «Μοναχός ταπεινόφρων», διδάσκει ο άγιος Ιωάννης, «ου πολυπραγμονήσει άρρητα, ο δε υπερήφανος πολυπραγμονήσει κρίματα» (Λόγος ΚΕ’, 11).

Με απλά λόγια: «Ο ταπεινόφρων μοναχός ποτέ δεν θα τολμήσει να ασχοληθή με τα άρρητα θεία μυστήρια, θεωρώντας τον εαυτό του άξιο να εμβαθύνει σ’ αυτά! Αντίθετα, ο υπερήφανος αυτό θα το αποτολμήσει! Θα προσπαθήσει ακόμη και τα κρίματα του Θεού να αποσαφηνίσει φορτώνοντας την ψυχή του κρίμα».

Ο ίδιος θέτει τα πράγματα στην σωστή τους σειρά · «Άσκησε τον εαυτό σου στην προσευχή και στην μελέτη για την οικοδόμηση της ψυχής σου. Και τότε η άσκησή σου θα γίνει μόνη της πνευματική θεωρία και μάλιστα ασφαλής και ευπρόσδεκτη στον Θεό».

Όταν τα αισθητήρια της οράσεως, τα μάτια μας, θεραπευθούν από την τύφλωση, βλέπομε, γιατί βλέπομε με τα αισθητήρια όργανα μας. Έτσι και όταν ο νους μας καθαρθή από την αρρώστια της αμαρτίας, αρχίζει εντελώς φυσικά να βλέπει τα μυστήρια του χριστιανισμού».

Απαιτείται μεγάλο χάρισμα διάκρισης, μαζί με βαθιά δυσπιστία προς όλες τις εξαιρετικές «πνευματικές» εμπειρίες κάποιου, προκειμένου να μην εξαπατηθεί κανείς. Ενώπιον των πανούργων αόρατων εχθρών που διεξάγουν πόλεμο κατά του ανθρώπινου γένους, η στάση της αφελούς εμπιστοσύνης που έχουν προς τις εμπειρίες τους οι αναμεμειγμένοι στο «χαρισματικό» κίνημα είναι μια ανοιχτή πρόσκληση σε πνευματική πλάνη…

Πως είναι προετοιμασμένος ο Ορθόδοξος Χριστιανός να αντισταθεί στην πλάνη; Έχει ολόκληρη τη συλλογή των θεόπνευστων πατερικών συγγραμμάτων τα οποία, μαζί με την Αγία Γραφή, παρουσιάζουν την αντίληψη της Εκκλησίας του Χριστού επί 2000 χρόνια, με αναφορά σε σχεδόν κάθε απατηλή και ψευδοπνευματική εμπειρία. (π Σεραφείμ Ρόουζ, Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος).

«’Όλοι ἐσεῖς ποὺ επιχειρήσατε να αποδυθείτε και να εισέρθετε στο στάδιο αὐτὸ τοῦ ψυχικοῦ μαρτυρίου, όσοι θέλετε να σηκώσετε στον τράχηλο σας τον ζυγό τοῦ Χριστοῦ, όσοι φροντίζετε να φορτώσετε στον τράχηλο κάποιου άλλου το ἰδικό σας φορτίο, όσοι σπεύδετε νὰ γράψετε σε συμβόλαιο την πώληση σας και θέλετε ἀντὶ αὐτῆς νὰ γραφή σε σάς ἐλευθερία, όσοι, τέλος, υποβαστάζεσθε καὶ ἀνυψώνεσθε ἀπὸ χέρια ἄλλων καὶ διανύετε ἔτσι τὸ μεγάλο τούτο πέλαγος, ἂς γνωρίζετε ὅτι επιχειρήσατε νὰ βαδίσετε μία σύντομη, αλλά καὶ τραχεία ὁδό, ἡ ὁποία μια και μόνη πλάνη κρύβει: Αὐτὴν που λέγεται ιδιορρυθμία. Αὐτὸς ποὺ απαρνήθηκε εντελώς την ιδιορρυθμία σὲ όσα τοῦ φαίνονται καλά και πνευματικά και θεάρεστα, αὐτὸς ἔφθασε στο τέρμα της ὁδοῦ, προτοῦ ἀρχίση να την βαδίζη. Διότι αὐτὸ ακριβώς είναι ἡ ὑπακοή: Να μην εμπιστεύεται κανεὶς τὸν εαυτόν του σὲ όλα τὰ καλά μέχρι τέλους τῆς ζωής του. (Λόγος 4, άγιος Ιωάννης της Κλίμακας).

«Αν ο πονηρός και πείσμων εχθρός μας, που δεν κουράζεται ποτέ να μας πειράζει, ήθελε κάποτε να σε πολεμήσει, ιδιαίτερα κατά την ώρα του θανάτου, με κάποιες ψεύτικες εμφανίσεις και με μεταμορφώσεις σε άγγελο φωτός, εσύ να παραμένεις σταθερός στην γνώση της ταπεινότητος και της μηδαμινότητος του εαυτού σου…Αλλά και αν με πολλά σημάδια καταλάβεις ότι τα οράματα αυτά είναι αληθινά και προέρχονται από τον Θεό, παρόλα αυτά εσύ να τα αποστρέφεσαι πάντοτε και να τα διώχνεις όσο μπορείς μακριά σου.

Και μην φοβηθείς μήπως δεν αρέσει στον Θεό η αποστροφή αυτή που κάνεις, σκεπτόμενος την αναξιότητά σου. Γιατί, αν τα οράματα αυτά είναι από τον Θεό, αυτός γνωρίζει καλά να σου τα ξεκαθαρίσει και δεν θα του κακοφανεί, αν δεν τα δέχεσαι. Γιατί εκείνος που δίνει την χάρη στους ταπεινούς, δεν την αφαιρεί από αυτούς πάλι για πράξεις που κάνουν οι ίδιοι εξ αιτίας της ταπεινώσεως»

(Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, Ο Αόρατος πόλεμος, κεφάλαιο ΙΓ).

------------------------------

Στοιχεία ελήφθησαν από ·

Α’ Επιστολή αποστόλου Ιωάννη

Πνευματικές Θεωρίες, Αγίου Ιγνατίου Μπριατσιανίνωφ

Εν Ειρήνη του Κυρίου δεηθώμεν, π Αλεξίου Καρακαλλινού

Άγιος Νείλος ο μοναχός, Περί προσευχής, Φιλοκαλία, τόμος Β11.

Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, Περί υπομονής και διακρίσεως

Λόγοι του αγίου Ιωάννη της Κλίμακας

Κατά Λουκά ευαγγέλιο

Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο

Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος, π Σεραφείμ Ρόουζ

Β Θεσσαλονικείς επιστολή του απ. Παύλου

Αποκάλυψη Ιωάννου

Άγιος Νείλος ο μοναχός, Προς τον μοναχό Ευλόγιο

Άγιος Νείλος ο μοναχός, Περί των κακιών

Άγιος Νείλος ο μοναχός, Λόγος περί ακτημοσύνης

Λόγοι γέροντα Παισίου, Γ πνευματικός αγώνας

Μοναχός Σωφρόνιος Σαχάρωφ, «Ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης»

----------------------------

Αποσπάσματα από άρθρο του π. Δημ. Αθανασίου

Δείτε όλο το άρθρο εδώ: