Οἱ νηστεῖες καί οἱ καταλύσεις τῆς Ἐκκλησίας μας

Νηστεία εἶίναι ἡ λήψη «ξηράς τροφῆς» (ξηροφαγία), χωρίς λάδι ἤ κρασί, μία φορά τήν ἡμέρα, καί μάλιστα τήν ἐνάτη ὥρα (γύρω στίς 3 μ.μ.). Λήψη τροφῆς, ἔστω καί μόνο ψωμιοῦ, περισσότερο από μια φορά την ημέρα λέγεται λύση νηστείας.

Ἄν φᾶμε καί λάδι ἤ πιοῦμε κρασί, τότε κάνουμε κατάλυση νηστείας. Οἱ κατηγορίες καταλύσεως τῆς νηστείας εἶναι τέσσερις: 

α) Κατάλυση «εἰς πάντα», 

β) κατάλυση αύγῶν και γαλακτοκομικών προϊόντων, γ) κατάλυση «ἰχθύος» καί 

δ) κατάλυση «οἴνου καί ἐλαίου».

Πρέπει νά σημειωθεῖ, πάντως, ὅτι, παρά τή θέσπιση συγκεκριμένων ἡμερῶν καί περιόδων νηστείας ἀπό τήν Ἐκκλησία μας «ἀκρίβεια», ἡ ρύθμιση τοῦ θέματος γιά κάθε χριστιανό ξεχωριστά ἀφήνεται στή διάκριση τῶν Πνευματικῶν Πατέρων, πού ἐνεργοῦν κάποτε μέ συγκατάβαση «οίκονομία» στήν άδυναμία τοῦ ἀνθρώπου, καί μέ γνώμονα πάντα τό συμφέρον κάθε ψυχῆς.

Α. «Διατεταγμένες» νηστεῖες είναι οἱ ἑξῆς:
1) Τῆς Τετάρτης καί τῆς Παρασκευῆς: Ξηροφαγία.
2) Τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἀπό τήν Καθαρά Δευτέρα μέχρι τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου: Ξηροφαγία (ἐκτός ἀπό Σάββατα καί Κυριακές, ὁπότε ἐπιτρέπονται λάδι καί κρασί).
3) Τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος: Ξηροφαγία.
4) Τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, Ἀπό τή Δευτέρα μετά τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων μέχρι τίις 28 Ἰουνίου: Ἀποχή ἀπό κρέας, γαλακτερά καί αὐγά. Ἐπιτρέπεται τό ψάρι (πλήν, φυσικά, Τετάρτης καίι Παρασκευῆς).
5) Τοῦ Δεκαπενταυγούστου, ἀπό τήν 1 μέχρι τίς 14 Αὐγούστου: Ξηροφαγία (ἐκτός ἀπό Σάββατα καί Κυριακές, ὁπότε ἐπιτρέπονται λάδι καί κρασί, καί τῆς Μεταμορφώσεως, πού καταλύεται ψάρι).
6) Τῶν Χριστουγέννων, ἀπό τίς 15 Νοεμβρίου μέχρι τίς 24 Δεκεμβρίου:
α) Ἀπό τίις 15 Νοεμβρίου μέχρι τίις 17 Δεκεμβρίου ἀπέχουμε ἀπό κρέας, γαλακτερά καί αὐγά, ἐνῶ καταλύουμε τό ψάρι (πλήν Τετάρτης καί Παρασκευῆς).
β) Ἀπό τίς 18 μέχρι τίς 24 Δεκεμβρίου γίνεται κατάλυση μόνο σέ λάδι καί κρασί (πάντοτε πλήν Τετάρτης καί Παρασκευῆς).

Σημείωση: Οἱ παραπάνω νηστεῖες πρέπει νά συνδυάζονται πάντοτε μέ τόν παρακάτω πίνακα (Γ), ὅπου βρίσκονται οἱ ἡμέρες καταλύσεως.

Β. Κατάλυση νηστείας (καί τίς Τετάρτες καί Παρασκευές) ἐπιτρέπεται στίς ἑξῆς περιπτώσεις:
1) Ἀπό τις 25 Δεκεμβρίου μέχρι τις 4 Ἰανουαρίου («Δωδεκαήμερο»): «εἰς πάντα».
2) Τήν πρώτη ἑβδομάδα τοῦ Τριωδίου (ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου μέχρι τήν Κυριακή τοῦ Ἀσώτου): «Εἰς πάντα».
3) Τήν τρίτη ἑβδομάδα τοῦ Τριωδίου (ἀπό τή Δευτέρα τῶν Ἀπόκρεω μέχρι τήν Κυριακή τῆς Τυροφάγου): Κατάλυση σέ ψάρια, γαλακτοκομικά καί αὐγά (δέν ἐπιτρέπεται τό κρέας) ὅλες τίς ἡμέρες.
4) Τήν ἑβδομάδα τῆς Διακαινησίμου (ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Πάσχα μέχρι τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ): «Εἰς πάντα».
5) Τήν ἑβδομάδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (ἀπό τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς μέχρι τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων): «Εἰς πάντα».
6) Τήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου (ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ μέχρι τήν Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς) μπορεῖ, κατά μία ἐκδοχή, νά γίνεται κατάλυση ἐλαίου τίις Τετάρτες καί Παρασκευές. Ἐπιπλέον, ἐπιτρέπεται κατάλυση «ἰχθύος» τήν Τετάρτη τῆς Μεσοπεντηκοστῆς καί τήν Τετάρτη τῆς Ἀποδόσεως τοῦ Πάσχα.


Γ. Πίνακας τῶν ἀκινήτων ἑορτῶν µέ κατάλυση νηστείας.

Κατάλυσις
Ἰανουάριος 
1 Περιτοµή Ι. Χριστού, Μ. Βασιλείου Εις πάντα
5 Παραµονή Θεοφανείων Νηστεία
6 Τα Άγια Θεοφάνεια Εις πάντα
7 Σύναξις Ιωάννου του Προδρόµου Ιχθύος
11 Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου Οίν. και ελ.
16 Προσκύνησις αλύσεως απ. Πέτρου »
17 Αντωνίου του Μεγάλου »
18 Αθανασίου και Κυρίλλου πατρ. Αλεξανδρείας »
20 Ευθυµίου του Μεγάλου »
22 Τιμοθέου Αποστόλου, Αναστασίου Πέρσου »
25 Γρηγορίου του Θεολόγου »
27 Ανακομιδή λειψ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου »
30 Των Τριών Ιεραρχών »

Φεβρουάριος 
2 Υπαπαντή Ιησού Χριστού Ιχθύος
8 Θεοδώρου του Στρατηλάτου Οίν. και ελ.
10 Χαραλάμπους Ιεροµάρτυρος »
11 Βλασίου Ιεροµάρτυρος »
17 Θεοδώρου του Τήρωνος »
24 Α’ και Β’ εύρεσις Κεφαλής του Προδρόµου »

Μάρτιος 
9 Των εν Σεβαστεία αγίων 40 Μαρτύρων Οίν. και ελ.
25 Ευαγγελισμός της Θεοτόκου Ιχθύος
26 Σύναξις Αρχαγγέλου Γαβριήλ Οίν. και ελ.

Ἀπρίλιος 
23 Γεωργίου του Τροπαιοφόρου Οίν. και ελ.
25 Μάρκου αποστόλου και ευαγγελιστού »
30 Ιακώβου αποστόλου »

Μάιος 
2 Ανακομιδή λειψ. Αθανασίου του Μεγάλου Οίν. και ελ.
8 Ιωάννου του Θεολόγου »
15 Παχωµίου του Μεγάλου, Αχιλλίου Λαρίσης »
21 Κωνσταντίνου και Ελένης Ισαποστ. »
25 Γ’ εύρεσις της Κεφαλής του Προδρόµου »

Ἰούνιος 
8 Ανακομιδή λειψ. Θεοδώρου του Στρατηλάτου Οίν. και ελ.
11 Βαρθολομαίου και Βαρνάβα αποστόλων »
24 Γενέθλιον Ιωάννου του Προδρόµου Ιχθύος
29 Πέτρου και Παύλου αποστόλων »
30 Η Σύναξις των Δώδεκα Αποστόλων Οίν. και ελ.

Ἰούλιος 
1 Κοσµά και Δαµιανού των Αναργύρων Οίν. και ελ.
2 Κατάθεσιςεσθήτος της Θεοτόκου »
17 Μαρίνης µεγαλοµάρτυρος »
20 Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου »
22 Μαρίας της Μαγδαληνής »
25 Κοίµησις αγίας Άννης »
26 Παρασκευής οσιοµ., Ερµολάουιεροµ. »
27 Παντελεήμονος µεγαλοµάρτυρος »

Αὔγουστος 
6 Μεταµόρφωσις του Σωτήρος Ιχθύος
15 Κοίµησις της Θεοτόκου »
29 Αποτοµή Τιµ. Κεφαλής του Προδρόµου Νηστεία
31 ΚατάθεσιςΤιµίας Ζώνης της Θεοτόκου Οίν. και ελ.

Σεπτέμβριος 
1 Αρχή της Ινδίκτου, ΣυµεώνΣτυλίτου Οίν. και ελ.
6 Ανάµνησις του εν Χώναιςθαύµ. αρχ. Μιχαήλ »
8 Γενέθλιον της Θεοτόκου Ιχθύος
9 Ιωακείμ και ΆννηςΘεοπατόρων Οίν. και ελ.
13 Εγκαίνια Ναού Αναστάσεως, Κορνηλίου εκατ. »
14 Ύψωσις του Τιµίου Σταυρού Νηστεία
20 Ευσταθίου µεγαλοµάρτυρος και των συν αυτώ Οίν. και ελ.
23 Σύλληψις Ιωάννου του Προδρόµου »
26 Μετάστασις Ιωάννου του Θεολόγου »

Ὀκτώβριος 
6 Θωµά αποστόλου Οίν. και ελ.
18 Λουκά αποστόλου και ευαγγελιστού »
23 Ιακώβου του Αδελφοθέου »
26 Δημητρίου του Μυροβλύτου »

Νοέμβριος 
1 Κοσµά και Δαµιανού των Αναργύρων Οίν. και ελ.
8 Σύναξις Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ »
12 Ιωάννου του Ελεήµονος »
13 Ιωάννου του Χρυσοστόμου »
14 Φιλίππου αποστόλου Ιχθύος
16 Ματθαίου αποστόλου και ευαγγελιστού Οίν. και ελ.
21 Εισόδια της Θεοτόκου Ιχθύος
25 Αικατερίνης µεγαλοµάρτυρος Οίν. και ελ.
30 Ανδρέου του Πρωτοκλήτου »

Δεκέμβριος 
4 Βαρβάρας µεγαλοµ., Ιωάννου Δαμασκηνού Οίν. και ελ.
5 Σάββα του ηγιασµένου »
6 Νικολάου επισκόπου Μύρων »
9 Σύλληψις αγίας ΘεοπροµήτοροςΆννης »
12 Σπυρίδωνος Τριµυθούντος του θαυματουργού »
15 Ελευθερίου ιεροµάρτυρος »
17 Δανιήλ προφήτου, Διονυσίου Αιγίνης »
20 Ιγνατίου του Θεοφόρου »
25 Γέννησις Ιησού Χριστού Εις πάντα
26 Σύναξις της Θεοτόκου »
27 Στεφάνου του Πρωτοµάρτυρος »

ΠΗΓΗ: Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ “Η ΝΗΣΤΕΙΑ”
Ἁγίου Βασιλείου τοῦ Μεγάλου
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ