"Αν κλαίμε στο ψυχολογικό επίπεδο η εσωτερική μας ζωή θα νεκρωθεί. Αν πενθούμε πνευματικά θα αναγεννηθούμε".

"Όλοι οι Πατέρες εξαίρουν το πνευματικό πένθος. Το βλέπουμε αυτό στις γραφές του αγ. Συμεών του Νέου Θεολόγου ή στην επιστολή του αγ. Γρ. Παλαμά προς τη μοναχή Ξένη. 

Αλλά δεν είναι εύκολο να μάθουμε να πενθούμε με τον ορθό τρόπο. 

Αν κλαίμε στο ψυχολογικό επίπεδο όλη η εσωτερική μας ζωή θα μαρανθεί και σταδιακά θα νεκρωθεί.

Αν όμως πενθούμε πνευματικά, όχι μόνο δεν θα υποστούμε καμία βλάβη αλλά επιπλέον θα αναγεννηθούμε.

 \Στο βιβλίο Οψόμεθα τον Θεό καθώς εστι, ο Γέροντας Σωφρόνιος εξηγεί τη διαφορά μεταξύ ψυχολογικού και πνευματικού πένθους.

Κατ΄αυτόν, το ψυχολογικό πένθος έχει σχέση με τον περιορισμό της ζωής μας στο επίπεδο των ορωμένων.

Πνευματικό πένθος γεννιέται αντίθετα, όταν αναφέρουμε όλες μας τις εμπειρίες στον Θεό, σε Εκείνον από τον οποίο εξαρτιόμαστε κατά πάντα, αφού το μόνο κύριο για το οποίο μπορούμε να θρηνήσουμε είναι η απόσταση που μας χωρίζει από Αυτόν.

Συχνά υποφέρουμε από πόνο και τραύματα στο ψυχολογικό επίπεδο, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ενέργειες που συντρίβουν την καρδιά μας.

Αλλά οφείλουμε να υπερβαίνουμε τις αρνητικές αυτές εμπειρίες, γεγονός που επιτυγχάνεται, όταν αξιοποιήσουμε τον πόνο της καρδιάς που προκαλείται από ένα συγκεκριμένο περιστατικό, μεταποιώντας τον σε πνευματική ενέργεια.

Ο Γερ. Σωφρόνιος τόνιζε ότι θα πρέπει να μάθουμε να ανάγουμε κάθε ψυχολογική κατάσταση - είτε οφείλεται σε ασθένεια είτε σε περιφρόνηση από τους ανθρώπους είτε σε διωγμό ή φυσική αδυναμία- στο πνευματικό επίπεδο με τη βοήθεια θετικών νοημάτων.

Αυτό επιτυγχάνεται αν απλώς κρατήσουμε τον νουν μας στον τόπο της Παρουσίας του Υιού του Θεού και σε διάλογο μαζί του. Αν αναλογιζόμαστε όλα τα υψηλά, όπως συμβούλευε ο απόστολος Παύλος στους Φιλιππησίους.

Ένας από τους Πατέρες της ερήμου ρωτήθηκε κάποτε από τον νεαρό υποτακτικό  του για τον τρόπο με τον οποίο αποκτώνται  τα δάκρυα στην προσευχή.

Του απάντησε: «Είναι συνήθεια. Ο άνθρωπος πρέπει να επιμείνει πολύ καιρό για να την αποκτήσει φυλάγοντας πάντοτε στη σκέψη του τη συναίσθηση των αμαρτιών που έχει κατά καιρούς διαπράξει καθώς και τη μνήμη της κολάσεως…

Ο αδελφός στην επιθυμία του να μάθει περισσότερα ρώτησε στη συνέχεια: "Ο μοναχός είναι καλό να ενθυμείτε τους συγγενείς του που εκοιμήθησαν και άλλα παρόμοια";

Και έλαβε από τον Γέροντα την εξής απάντηση: «Κράτησε οποιαδήποτε ανάμνηση προκαλεί συντριβή στην ψυχή σου.  Αν έλθουν δάκρυα τότε μπορείς να μεταφέρεις το κέντρο των νοημάτων που σου έφεραν τα δάκρυα είτε στις αμαρτίες σου είτε σε οποιοδήποτε άλλη σκέψη σε οδηγεί σε μετάνοια».

Η μετατροπή ψυχολογικών καταστάσεων σε πνευματικές αποτελεί μεγάλη καλλιέργεια του μοναχισμού. Και αν δεν μάθει ο μοναχός αυτή την πρακτική δεν θα κατορθώσει ποτέ να ολοκληρωθεί αληθινά στη μοναχική του κλίση, γιατί έρχεται συνεχώς αντιμέτωπος με  τέτοιου είδους καταστάσεις.

Για παράδειγμα, ένας αδελφός μού απευθύνει λόγο και με πληγώνει.

Υπάρχουν δύο τρόποι αντιδράσεως σε αυτή την αρνητική ενέργεια, η οποία τόσο πολύ συντρίβει την καρδιά.

*Έχω τη δυνατότητα να αντιδράσω με πικρία λέγοντας: «Τι αχάριστος που είναι! Πάντοτε ήμουν ευγενικός μαζί του, Προσεύχομαι και ενδιαφέρομαι γι΄αυτόν και κοίταξε πόσο άδικα μου συμπεριφέρεται. Είναι κακός άνθρωπος!» Αυτή είναι η φυσιολογική ψυχολογική αντίδραση των κοσμικών ανθρώπων.

* Αλλά υπάρχει και μία άλλη αντιμετώπιση. Ο πόνος είναι αληθινός και στοχεύει κατ΄ ευθείαν στην καρδιά αλλά χωρίς να σκεφτώ από πού προέρχεται αλλάζω την κατεύθυνση των νοημάτων μου και λέω: «Κύριε Συ γνωρίζεις τη νωθρότητα και την αμέλειά μου και έστειλες τον άγγελό Σου για μα με αφυπνίσει. Ελέησέ μας».

Χρησιμοποιώ την ενέργεια των συναισθημάτων, κατευθύνω την σκέψη μου προς τον Θεό και προσεύχομαι για τα αιτήματά μου.

Μπορούμε πάντα να μεταχειριζόμαστε την ενέργεια αυτής της εσωτερικής πικρίας μετουσιώνοντάς την σε προσευχή υπέρ της αφέσεως των αμαρτιών μας. Μετατρέποντας την ψυχολογική ενέργεια σε πνευματική εισερχόμαστε σε διάλογο με τον Θεό στο τέλος του οποίου αισθανόμαστε ανανεωμένοι και ούτε καν θυμόμαστε από πού ξεκινήσαμε και ποιος μας επέφερε το πλήγμα. Έτσι οτιδήποτε συνθλίβει την ψυχή μας γίνεται χρήσιμο στον βαθμό που μας οδηγεί σε καρδιακή συντριβή.

----------------------------------------------------------

Από το βιβλίο

Ο ΚΡΥΠΤΟΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Αρχιμανδρίτου Ζαχαρία

 Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ