Ανακαλύψτε το κλειδί του Παραδείσου

 Λόγος  που  ωφελεί  την  ψυχή  και  σώζει 

Μικρή Φιλοκαλία

(Κεφ. 63-65 από  τα 203  κεφάλαια)

Οσίου Ησύχιου του Πρεσβύτερου

63. Επειδή η ταπείνωση είναι από τη φύση της υψοποιός και την αγαπάει ο Θεός και καταστρέφει σχεδόν όλα τα θεομίσητα κακά που υπάρχουν μέσα μας, είναι δυσκολοαπόκτητη. Και εύκολα θα μπορούσες να βρης σε έναν άνθρωπο κάποια εργασία για πολλές αρετές. Αν ζητήσης όμως σ’ αυτόν λίγο άρωμα ταπεινώσεως μόλις και μετά βίας θα το βρης. Γι’ αυτό χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να αποκτηθή αυτή η αρετή. 

Η Γραφή ονομάζει τον διάβολο ακάθαρτον, γιατί από την αρχή περιφρόνησε την ταπεινοφροσύνη και αγάπησε την υπερηφάνεια. Γι’ αυτό και ονομάζεται σε όλη την Αγία Γραφή ακάθαρτο πνεύμα.*

Αλλιώς ποια σωματική ακαθαρσία μπορεί να διαπράξη ό,τι είναι εντελώς ασώματο και άσαρκο και άστατο για να λέγεται γι’ αυτό ακάθαρτο; Είναι φανερό ότι εξαιτίας της υπερηφάνειάς του ωνομάσθηκε ο διάβολος ακάθαρτος και παρουσιάστηκε από καθαρός και φωτεινός άγγελος ανόσιος. Και λέει η Γραφή «ακάθαρτος παρά τω Κυρίω πας υψηλοκάρδιος» (Είναι ακάθαρτος στα μάτια του Θεού κάθε
 υπερήφανος)* 

Πρώτη δηλ. αμαρτία, λέει αλλού η Γραφή, είναι η υπερηφάνεια*. Έτσι άλλωστε έλεγε και ο υπερήφανος Φαραώ˙ «τον Θεό σου δεν τον ξέρω και τους Ισραηλίτες δεν θα τους αφήσω να φύγουν».*

                                             


64. Πολλές είναι οι ενέργειες του νου που μπορούν να μας κάνουν να αποκτήσουμε το αγαθό δώρο της ταπεινοφροσύνης, αν βέβαια δεν παραμελούμε τη σωτηρία μας, π.χ. η μνήμη των αμαρτημάτων που κάναμε με λόγια και με έργα και με τον νουν μας, όπως και άλλα πολλά που μπορούν να συμβάλουν στην απόκτηση της ταπεινοφροσύνης, όταν γίνονται αντικείμενο θεωρητικού αναλογισμού. 

Ακόμα βοηθάει σε αληθινή ταπείνωση αν κανένας συλλογίζεται κάθε μέρα τα κατορθώματα των διπλανών του και θεωρεί μέσα του μεγάλα και άλλα φυσικά τους πλεονεκτήματα και τα συγκρίνει με τα δικά του.

Έτσι βλέποντας ο νους τη δική του ευτέλεια και πόσο υστερεί σχετικά με την τελειότητα των αδελφών, θεωρεί τελικά ως «γην και σποδόν» (χώμα και στάχτη) τον εαυτό του**** και ως σκύλο, αφού υστερεί και μένει σε όλα πίσω σε σύγκριση με όλους τους λογικούς ανθρώπους. 

65. Λέει το στόμα του Χριστού, ο στύλος της Εκκλησίας, ο μεγάλος μας Πατήρ Βασίλειος, ότι ένα μεγάλο και καλό μέσον για να μην αμαρτάνουμε και για να μην πέφτουμε από τη μια μέρα στην άλλη στα ίδια και στα ίδια είναι να ανακρίνουμε το δικαστήριο της συνειδήσεώς μας τον ίδιο τον εαυτό μας και τα έργα μας στο τέλος της κάθε μέρας˙

• Τί κάναμε λάθος; 
• Τί κάναμε σωστά; 

Αυτό έκανε και ο Ιώβ και για τον εαυτό του και για τα παιδιά του*. 
Η καθημερινή δηλαδή λογοδοσία φωτίζει την πράξη κάθε ώρας. 

-----------------------------

* Ματθ. ι’ 1, ιβ’ 43, Μάρκ. α’ 23, γ’ 11, ε’ 8, ε’ 13 
* Παροιμ. ις’ 5. 
*  Έξοδ. ε’ 2
* Ψαλμ. κα’ 7
* Σοφ. Σειράχ ι’ 12-13).
* Ιώβ α’ 5

-----------------------------------

Μικρή Φιλοκαλία

Αρχιμ. Ευσεβίου

Έκδοση Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος

Νοηματική προσέγγιση του έργου  

Σύμφωνα με τον Όσιο Ησύχιο, η ταπείνωση, η κορυφαία πασών των αρετών, δύσκολα μπορεί να αποκτηθεί. 

Η ταπεινοφροσύνη βέβαια δεν έχει σχέση με τη σεμνοτυφία, την ταπεινολογία ή την υποκριτική, επιδεικτική ή επίπλαστη ταπεινοφάνεια των εξωτερικών τύπων. 

Αλλά είναι αρετή που χαρίζεται από τον Θεό, ο οποίος πολύ την αγαπάει. Είναι αρετή που ανεβάζει στα ύψη (υψοποιός). Εύκολα θα βρει κανείς σε κάποιον άνθρωπο υπέδαφος για την καλλιέργεια άλλων αρετών αλλά λίγο άρωμα ταπείνωσης μόλις και μετά βίας θα βρει. 

Πράγματι χρειάζεται ακατάβλητη προσπάθεια για να αποκτηθεί η αρετή της ταπείνωσης. Αυτή δεν είναι επίκτητο κατόρθωμα αλλά πηγάζει από την αδιάλειπτη προσευχή, την πνευματική μελέτη, τη μυστηριακή ζωή και την άσκηση, την αυτομεμψία ενώπιον του Θεού.

Ο πονηρός που περιφρόνησε την ταπεινοφροσύνη και αγάπησε την υπερηφάνεια ονομάστηκε σε όλη τη Γραφή "ακάθαρτο πνεύμα". Εξαιτίας της υπερηφανείας του ξέπεσε από αγαθός άγγελος  σε μιαρό και ανόσιο πνεύμα.

Στην Παλαιά Διαθήκη διαβάζουμε ότι στα μάτια του Θεού κάθε υψηλοκάρδιος άνθρωπος, δηλαδή κάθε υπερήφανος, είναι ακάθαρτος. Όποιος χάσει την ταπείνωση έχασε το κλειδί του Παραδείσου.  Ύψιστη αμαρτία είναι η υπερηφάνεια, ο εγωισμός, η έπαρση, η οίηση, η καύχηση, η αλαζονεία, η κομπορρημοσύνη, η μεγαλομανία μας.

Δυστυχώς το πνεύμα της εκκοσμικευμένης Δύσης που έχει εισβάλλει και στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, όπως παραδέχονται οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι, έχει εξοβελίσει τη λέξη ταπείνωση από το λεξιλόγιο των λαών. Αντίθετα οι Δυτικοί υμνούν και προσκυνούν τον εαυτό τους και μέσα από την επιστήμη της ψυχολογίας ή της παιδαγωγικής επιβάλλουν όλα αυτά τα λανθασμένα συνθήματα που ενισχύουν τη δήθεν αυτοεκτίμηση ή αυτοπεποίθηση του ανθρώπου. Συνθήματα όπως "να είσαι ο εαυτός σου", "να στηρίζεσαι στις δυνάμεις σου', "να αγαπάς τον εαυτό σου" είναι σε ημερήσια διάταξη και κανείς δεν τολμά να τα αμφισβητήσει δυστυχώς. 

Οδηγούν όμως τον άνθρωπο σε αδιέξοδα καθώς ξεστρατίζει από τον μόνο αληθινό δρόμο της κατά Χριστόν αληθινής ταπείνωσης. 

Τρεις πρωτότυπους τρόπους προτείνει ο όσιος Ησύχιος ώστε να αποκτήσουμε το αγαθό δώρο της ταπεινοφροσύνης.  

1. Μνήμη των αμαρτημάτων που κάναμε με λόγια, έργα και με τον νου.
2. Καθημερινή σκέψη πάνω στα έργα των διπλανών μας ώστε να τα συγκρίνουμε με τα δικά μας και να βλέπουμε πόσο χειρότεροι είμαστε. Βλέποντας τη δική μας ευτέλεια και την τελειότητα των αδελφών μας θεωρούμε τον εαυτό μας στάχτη και χώμα.
3. Καθημερινό έλεγχο συνειδήσεως στο τέλος της ημέρας. Όπως δηλαδή λέγει ο Μέγας Βασίλειος, να ανακρίνουμε τον εαυτό μας και  τη συνείδησή μας καθημερινά. 

• Τί κάναμε λάθος; 
• Τί κάναμε σωστά; 

Αυτό που έκανε και ο Ιώβ.

Δηλαδή η καθημερινή αυτοεξέταση φωτίζει την πράξη κάθε ώρας. 

                     Τ α π ε ί ν ω σ η   κ α ι   ε γ ω ι σ μ ό ς

                                               Γέροντος Εφραίμ της Αριζόνας